მსოფლიო პატრიარქის, ყოვლადუწმინდესი ბართლომეოს I –ის სიტყვა, წარმოთქმული
2006 წლის 22 იანვარს, ევროპის საბჭოს საპარლამენტო სხდომაზე
ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის პრეზიდენტო, ასამბლეის პატივცემულო წევრებო, ძვირფასო მეგობრებო,
მოგესალმებით სიყვარულითა და პატივისცემით კონსტანტინოპოლის ეკლესიის სახელით, რომელიც საუკუნეებია დღევანდელი სტამბულის ტერიტორიაზე მკვიდრობს. გლოცავთ და გულითადად გისურვებთ როგორც პირად, ისე საერთო ბედნიერებასა და დღეგრძელობას.
მინდა მადლობა გადაგიხადოთ, ვინაიდან შესაძლებლობა მოგვეცა ჩვენი დამოკიდებულება და აზრი გამოვხატოთ საინტერესო და მნიშვნელოვან თემაზე ინტერრელიგიური დიალოგის აუცილებლობასა და მიზნებზე.
კარგად ვიცნობთ და ვაფასებთ თქვენს თავდაუზოგავ შრომას ადამიანის უფლებების, კულტურათა დაახლოებისა და ურთიერთპატივისცემის, ხალხებს შორის მშვიდობიანი თანამშრომლობის საქმეში; გარდა ამისა სრულიად დარწმუნებულნი ვართ, რომ თქვენ იმაზე მეტი იცით, რის თქმასაც ჩვენ ვაპირებთ. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, მოგმართავთ და რაც შეიძლება გარკვევით და ხმამაღლა ვამბობთ, რომ როგორც იმ ეკლესიის მთავარეპისკოპოსი, რომელსაც თანასწორთა შორის პირველს უწოდებენ, წარმატებას გისურვებთ თქვენს საქმიანობასა და იმ პრინციპების განხორცი ელებაში, რომელსაც ემსახურებით. ჩვენ ჩვენი შესაძლებლობის ფარგლებში ვიბრძვით ადამიანის უფლებათა პატივისცემისათვის საყოველთაო დონეზე, განსაკუთრებით იქ, სადაც რელიგიური ტრადიციები ამ საკითხში ერთმანეთს უპირისპირდება.
ჩემთვის დიდი პატივია მოგმართოთ კონტინენტის ამ უძველესი პოლიტიკური ორგანიზაციიდან, ისტორიულ ქალაქ სტრასბურგიდან. ევროსაბჭოს მიზანია დაამკვიდროს ერთობა მის წევრებს შორის, დაიცვას ადამიანის უფლებები, კანონის უზენაესობა, განსხვავებულ კულტურათა ურთიერთგადაკვეთის სივრცეში გააღრმაოს საერთო ღირებულებების ევროპული თვითშეგნება. სწორედ ამიტომ მოგმართავთ თქვენ, რადგან ჩვენ ბევრი საერთო მიზანი გვამოძრავებს. ჩვენ ევროპის ერთერთ უძველეს ინსტიტუციას წარმოვადგენთ, რომელიც უკვე 17 საუკუნეზე მეტია არსებობს. ამ ინსტიტუციის მსახურნი ვერ ვიქნებით კმაყოფილები, თუკი ჩვენი მოღვაწეობა მხოლოდ მუზეუმის დაცვის საქმიანობას დაემსგავსება. ღრმად გვწამს, რომ ჩვენი, როგორც უძველესი ინსტიტუციის წარმომადგენელთა, მოწვევის მიზანი არის არა მხოლოდ კონსტანტინოპოლის საპატრიარქოს ხანგრძლივი ისტორიის პატივისცემა, არამედ უფრო ინტერესი ეკუმენური მოძრაობის ცოცხალი ტრადიციის მიმართ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ამ გულთბილი მოწვევის საფუძველი ის აქტიური საქმიანობაა, რომელსაც ჩვენი ეკლესია დღემდე ახორციელებს. ამ საქმიანობის არეალი ეკუმენური ხასიათისაა, ე.ი. საერთაშორისოა და საყოველთაო.
როგორც თქვენთვის ცნობილია, აღმოსავლეთ რომის იმპერია, იგივე ბიზანტია, სადაც ეკუმენური საპატრიარქო განვითარდა, იყო პოლიტიკური სისტემა, რომელიც სრულიად განსხვავდებოდა თანამედროვე ნაციონალური თუ სამოქალაქო სახელმწიფოსაგან. ეს იყო მრავალეროვანი და მულტირასობრივი პოლიტიკური წყობა, რომელიც ტრადიციებისა და ხალხის მშვიდობიან თანაცხოვრებას ეფუძნებოდა, Pax Romana რომელიც მოგვიანებით, ქრისტიანობის გაძლიერების შემდეგ, Pax Cristiana-ად გარდაისახა.
ბიზანტიის ცივილიზაციის ძირითადი საფუძვლები ღრმად გამოცდილი ქრისტიანული რწმენა, ქრისტიანობის გავლენით მუდმივად განვითარებადი რომის სამართალი და ფართოდ გავრცელებული ბერძნული განათლება იყო. ეს გამაერთიანებელი ელემენტები არავითარ შემთხვევაში არ ჩრდილავდა ცალკეული კულტურული ტრადიციების განსაკუთრებულობასა და ინდივიდუალურობას. განსაკუთრებულობისა და ინდივიდუალურობის პატივისცემის კარგი მაგალითია ის ფაქტი, რომ არ მომხდარა ქრისტიანი ერების ასიმილაცია ელინურ სამყაროსთან.
კონსტანტინოპოლისა და ახალი რომის საპატრიარქოს, რომელსაც VI საუკუნეში ეკუმენური ეწოდა, 451 წლის მე4 ეკუმენური კრების გადაწყვეტილებით უფლება მიენიჭა თავისი იურისდიქციის ქვეშ მოექცია ბიზანტიის იმპერიის საზღვრებს გარეთ არსებული ყველა ის ტერიტორია, რომელიც არცერთი საპატრიარქოს მმართველობის ქვეშ არ იმყოფებოდა. ამ ფაქტმა გააფართოვა და გააუმჯობესა საპატრიარქოს ურთიერთობა
უამრავ ხალხთან და ტრადიციას თან როგორც იმპერიაში, ისე მის საზღვრებს გარეთ. სწორედ სხვადასხვა რელიგიის ხალხთან და ერთმორწმუნე ქრისტიანებთან დიალოგი გახდა მისი არსებობის მნიშვნელოვანი შემადგენელი ნაწილი. ეკუმენური საპატრიარქოსათვის დიალოგი არც უპრეცედენტო რამეა და არც ახალი დროის მცდელობა ეს ათასწლეულების გამოცდილება და პრაქტიკაა.
მას შემდეგ, რაც აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ეკლესიებს შორის 1054 წელს ოფიციალურად გაფორმდა სქიზმა, ეკუმენური საპატრიარქო გახდა მთელი მართლმადიდებელი სამყაროს თვით გამოხატვისა და ერთიანობის საფუძველი. სწორედ ამიტომ ეკუმენური საპატრიარქო მართავს მსჯელობებს ეკლესიებთან, რომლებიც სქიზმისა და რეფორმაციის შემდეგ წარმოიშვნენ, რადგან იგი პასუხისმგებლობას გრძნობს ჭეშმარიტების მსახურებისა და ყველა ქრისტიანის თავდაპირველი ერთიანობის აღდგენისადმი.
1453 წლიდან, ოტომანთა იმპერიის მიერ ბიზანტიის იმპერიის დაპყრობის შემდეგ, ეკუმენური სა პატრიარქო გახდა ახალი იმპერიის ტერიტორიაზე მცხოვრები ყველა მართლმადიდებელი ქრისტიანის წარმომადგენელი სულთანთან. ეკუმენური საპატრიარქო აწარმოებდა მუდმივ დიალოგს მუსულმანურ სამყაროსთან, მაგრამ ამას ყოველთვის არ ჰქონდა თანასწორი ხასიათი. დაახლოებით 6 საუკუნის მანძილზე ეკუმენური საპატრიარქო ცხოვრობდა მუსლიმებთან ერთად. როგორც თურქეთში განვაცხადეთ, ჩვენ ჩვენს მუსლიმ ძმებთან გვაკავშირებს არა მხოლოდ აკადემიური დიალოგი, არამედ გვერდიგვერდ ცხოვრების გამოცდილებაც.
გარდა ამისა, ბოლო ათწლეულების განმავლობაში იყო მნიშვნელოვანი მცდელობა ინტერრელიგიური დიალოგის განვითარებისა, განსაკუთრებით სამ დიდ მონოთეისტურ რელიგიას შორის. სამი მონოთეისტური რელიგიის ლიდერებს შორის მრავალი კონსულტაცია გაიმართა, ან ჩვენი ინიციატივით, ან ჩვენი მონაწილეობით. კონსულტაციების შედეგად ბევრი მნიშვნელოვანი და საინტერესო გადაწყვეტილება იქნა მიღებული, ასევე ბევრ მნიშვნელოვან დეკლარაციას მოეწერა ხელი. უფრო მეტიც, ერთმანეთის უკეთ გაცნობისა და მეგობრული ურთიერთობის დამყარების მიზნით, ჩვენ ოფიციალური მიპატიჟებით ვეწვიეთ მრავალ ქვეყანას სადაც მუსლიმი მოსახლეობაა.
ინტერრელიგიური დიალოგის აუცი ლებლობა და საჭიროება კაცობრიობის მონაპოვარი გახდა. მსოფლიოში მცხოვრები ადამიანები ბევრ რელიგიას აღიარებენ, გარდა ამისა, თითოეული რელიგიის შიგნით მრავალი მიმდინარეობა და დენომინაცია განვითარდა, ხშირად ურთიერთსაწინააღმდეგო მოძღვრებებზე დაფუძნებული. ისტორიიდან ცნობილია, რომ წარსულში მრავალგზის და, გარკვეულწილად, ჩვენს დროშიც რელიგია ხალხებსა და ქვეყნებს შორის ომის დაწყების ან ომის დაწყების სურვილის გაჩენის მიზეზი გამხდარა. ზოგიერთი ანალიტიკოსი მომავალში რელიგიათა, სხვადასხვა რელიგიის მიმდევართა სისხლიან შეჯახებასაც გარდუვალად მიიჩნევს. არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც სჯერათ, რომ ღმერთს მათი ძალა სჭირდება, რათა მსოფლიოში თავისი ნება აღასრულოს.
თუმცა ჩვენ, ე.წ. დასავლური ცივილიზაციის ხალხი, დარწმუნებულნი ვართ, რომ წმინდა რელიგიური რწმენა არასოდეს აქეზებს მის მიმდევრებს სხვა რელიგიების წინააღმდეგ ომისა და კონფლიქტისაკენ, რადგან ჭეშმარიტება არ თანსდევს არც სამხედრო ძალას, არც რაოდენობრივ ან რაიმე სხვა სახის უპირატესობას. მოსაზრება, რომ ღვთაებრივი ჭეშმარიტება და მადლი ომში გამარჯვებით მოწმდება, დღეს მცდარ აზრად ითვლება. ჭეშმარიტება სიტყვითა და ამ სიტყვის პერსონალური გამოცდილებით იცნობა ადამიანის სუფთა და უანგარო გულში. წინასწარმეტყველ ელიას თანახმად, ღმერთი მოგვევლინა როგორც მშვიდი სიო და არა ქარიშხალი.
თუ გვსურს, შევიმეცნოთ ჭეშმარიტება, რომელიც ადამიანს ძალადობისა და სიცრუის მარწუხების განათავისუფლებს, მაშინ ჩვენ ღმერთის სიტყვა წმინდა და უანგარო განზრახვით უნდა გამოვიყენოთ. სიტყვები როგორც ჩვენი აზრების გამოხატულება, როდესაც ისინი სხვა ადამიანისადმია მიმართული, დიალოგად იქცევა; და ეს აუცილებელია, რადგან დიალოგი ადამიანის მყოფობის პერსონალიზაციას ახდენს. ბუნებაში არსებობს ბევრი ქმნილება, რომლებსაც აქვთ უნარი მიიღონ რაიმე ნიშანი გარემოსგან და მათზე რეაგირება მოახდინონ, მაგრამ დედამიწის ყველა ქმნილებათაგან მხოლოდ ადამიანს შეუძლია სიტყვის მეშვეობით იურთიერთოს სხვა ადამიანთან.
დიალოგი მხოლოდ მისგან გამომდინარე სარგებლისა და უპირატესობების გამო არ არის აუცილებელი, არამედ იმიტომაც, რომ იგი ადამიანის ბუნების ნაწილია. თუკი ადამიანი უარს ამბობს დიალოგზე, იგი უარს ამბობს ადამიანად ყოფნის ამ პირობაზე. ამით იგი უპატივცემლობას ავლენს სხვა ადამიანისა და მისი ღირსების მიმართ. ეს კი ყველაზე მნიშვნელოვანი ადამიანური თვისების ნაკლებობის ნიშანია. ეს თვისება კი საკუთარ თავსა და სხვაში პიროვნების პატივისცემის უნარია. ქრისტიანული სწავლებით,ღმერთმა ადამიანი საკუთარი თვისებით ღრმა, მყარი და უცვლელი შემოქმედებითი ძალით და აჯილდოვა, და იგი მისთვის დღემ დე არ წაურთმევია. ღმერთის ძალა ადამიანის თავისუფლებაა.
ძველი ხალხებისგან განსხვავებით, კულტურულად უფრო განვითარებულმა ადამიანებმა მოსამართლესა და განსასჯელს შორის, ასევე პროცესის მონაწილეთა შორის დიალოგის აუცილებლობა დაამკვიდრეს, რაც სამართლიანი და სწორი ვერდიქტის წინაპირობაა. სამართლიანი სასამართლოს ეს ფუნდამენტური პრინციპი დღემდე მოქმედებს და შეესაბამება ჩვენს თანამედროვე მსოფლიოსაც. მოსამართლემ უნდა მოუსმინოს პროცესის მონაწილე ორივე მხარეს, ასევე განსასჯელის განცხადებასაც. ამაში გამოიხატება დიალოგის პრინციპზე დამყარებული ადამიანის პიროვნების პატივისცემა. პაპმა ბენედიქტ მეთექვსმეტემ საახალწლო გამოსვლაში ყურადღება სწორედ ამ თემაზე გაამახვილა. სწორედ ეს ურთიერთპატივისცემაა ადამიანის სულიერი ზრდის ძირითადი კრიტერიუმი და იგი ამავდროულად ადამიანის უფლებათა ძირითადი წესი და ურყევი საფუძველია.
წმინდა იოანე ოქროპირის მიხედვით, ღმერთი, მუდმივ დიალოგშია თავისი ქმნილების გვირგვინთან, ადამიანთან. იგი არ ამბობს უარს დიალოგზე მათთანაც კი, ვინც გულწრფელად უარყოფს მის არსებობას. მაგრამ ღმერთს არ შეუძლია დიალოგი იქონიოს ცრუ, ფარისეველ ადამიანებთან, რომლებსაც არ აქვთ წმინდა და ნათელი გული, რადგან დიალოგი გულწრფელობას გულისხმობს და ის შეუძლებელი ხდება იქ, სადაც არსებობს ტყუილი, დახშულობა ან რაიმე ანგარება.
თანამედროვე მსოფლიო ძალთა ჭიდილსა და სხვადასხვა სახის დიალოგთა ნაზავში ვითარდება. ბევრი ცდილობს საკუთარი მოსაზრებები და შეხედულებები გარშემომყოფებს სხვადასხვაგვარი ძალის კულტურული, მორალური, ეკონომიკური, ტერორისტული თუ სამხედრო ძალის გამოყენებით მოახვიოს თავს. სხვები კი ამ დროს უამრავ საკითხზე მსჯელობენ, რათა მეორე მხარე საკუთარი აზრების ღირებულებასა და სისწორეში დაარწმუნონ. ამ ორიდან ის გზა, რომელიც ადამიანისა და ადამიანის უფლებათა პატივისცემას ითვალისწინებს, დიალოგის გზაა, რადგან იგი უარს ამბობს არაადამიანური მეთოდებისა და ძალის გამოყენებაზე.
რელიგიათაშორისი დიალოგი ერთ ერთი ყველაზე რთულია, რადგან ე.წ. გამოცხადების რელიგიები უტყუარ ფაქტად მიიჩნევენ, რომ საღმრთო ჭეშმარიტებას უშუალოდ ღმერთისგან იღებენ. მაშინ რატომღა არსებობს დისპერსიულობა და განსხვავებები რელიგიურ მიმდინარეობებს შორის? ასე ხომ გამოდის, რომ რომელიღაც მათგანი არასწორი და წინააღმდეგობრივია. მაგრამ ხომ წარმოუდგენელი და შეუძლებელია ღმერთი საკუთართავს ეწინააღმდეგებოდეს. აქედან გამომდინარე, უპირობოდ უნდა იყოს მიღებული, რომ ზოგიერთი თვითგამომრიცხავი სწავლება ღმერთისგან კი არ მოდის, არამედ ადამიანებისგან და ღვთიური გა მოცხადების არასწორი ინტერპრეტაციისგან იღებს სათავეს.
ასე რომ, შეკითხვისათვის რა შეიძლება იყოს ჭეშმარიტება, როდესაც რაღაც, რაც ჭეშმარიტებადაა შემოთავაზებული, საკუთარ თავს ეწინააღმდეგება საკმარისი საფუძველი არსებობს. ჯანსაღი და გაწონასწორებული დისკუსია, გულწრფელი დიალოგი ავლენს განსხვავებებს. ხშირად დიალოგის პროცესი ამცირებს ადამიანურ წვლილს, რომელიც ხშირად ცვლის საღმრთო ჭეშმარიტებას და თითქოსდა გვიბიძგებს ჭეშმარიტების გამომხატველი სწავლებისკენ, თუმცა, სინამდვილეში ის საკუთარ თავს ეწინააღმდეგება.
რა თქმა უნდა, ყოველი საეჭვო რელიგიური მოსაზრების უარყოფას რელიგიათაშორის დიალოგის მიზნად არ მივიჩნევთ, არც ვფიქრობთ, რომ ეს მარტივია, განსაკუთრებით ჩვენს დროში, როდესაც მსოფლიო უამრავი კონფლიქტისა და დაპირისპირების წინაშე დგას. ამიტომ დღეს ხშირ შემთხვევაში ადამიანები თავიანთ რელიგიურ განსხვავებულობას და რწმენას საკუთარი ინდივიდუალურობის და განსაკუთრებულობის ხაზგასასმელად იყენებენ და ამ განსაკუთრებულობას ეროვნულობის ქვაკუთხედად მიიჩნევენ.
რადგან ნაციონალური ცნობიერება ადამიანისა და ერის განსაკუთრებულობისა და ინდივიდუალურობის შეუცვლელი ელემენტია, ადამიანები სამართლიანად იცავენ უფლებას, თავად განსაზღვრონ თავიანთი რელიგია, თუმცა, ვფიქრობთ, რომ რელიგიის ნაციონალური მიზნებისათვის გამო ყენება მართებული არ არის.
ასეა თუ ისე, საუკუნეების მანძილზე ბევრ რელიგიას შევხვდებით და მათ შორის მრავალი გადაუხვევს ჭეშმარიტების გზას. ეს კი ეკონომიკური და ინფორმაციული გლობალიზაციის ეპოქაში სხვადასხვა რელიგიებს უფრო ხშირი კომუნიკაციისკენ უბიძგებს და მათ არაოფიციალურ დიალოგს ჩვეულებრივ ყოველდღიურობად აქცევს. რელიგიურ ლიდერებს შორის ოფიციალური დიალოგის მნიშვნელობაც გაიზრდება, რადგან რელიგიური ლიდერები ვერც რეალობას უარყოფენ და ვერც საკუთარ თავს მოაქცევენ ეგოისტურ იზოლაციაში.
ყოველ შემთხვევაში, რელიგიები, რომლებიც საკუთარ თავს ღვთიური ჭეშმარიტების მფლობელებად აღიქვამენ, საკუთარ ვალდებულებად მიიჩნევენ თავიანთი რწმენის გავრცელებას და ამის გამო ისინი საკუთარ თავს იზოლიაციაში ვერ მოაქცევენ.
თეოლოგიურ დონეზე არსებული ინტერრელიგიური დიალოგის განხორციელების სირთულეები ხელს არ უშლის, პირიქით, ხელს უწყობს ადამიანების ურთიერთ გაცნობას, იდეების ურთიერთშეჯერებას, რელიგიური ტოლერანტობის ჩამოყალიბებას და თანაცხოვრების კულტურის გაღვივებას, ამავდროულად ანგრევს ფანატიზმსა და გავრცელებულ ცრურწმენებს. ყველა ამ მიზანს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს, რადგან ისინი მშვიდობას ემსახურებიან, მშვიდობა კი ყველა კულტურის განვითარების ქვაკუთხედია.
ნათლად გამოჩნდა, რომ არსებობს რელიგიური განათლების ნაკლებობა; განსაკუთრებით ცოტა ვიცით იმ რელიგიების შესახებ, რომლებიც არ წარმოადგენენ გა ბატონებულ რელიგიას კონკრეტულ ქვეყანაში. განათლების ეს ნაკლებობა უმაღლესი განათლების მქონეთა შორისაც შესამჩნევია. ეს კი იწვევს მცდარი მოსაზრებების წარმოშობას, რაც ხელს უშლის ადამიანების მშვიდობიან ურთიერთობას. ინტენსიური დიალოგით შესაძლებელია ნელნელა ამაღლდეს ხალხებისა და ცივილიზაციების ურთიერთგაგების დონე და ამის შედეგად გაქრეს დიდი ხნის მანძილზე არსებული ცრურწმენები.
უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მრავალი ადამიანისა და ცივილიზაციისათვის რელიგიური რწმენა და რელიგიური ელემენტი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს პირად, სოციალურ და ნაციონალურ ცხოვრებაში; უფრო მნიშვნელოვანს, ვიდრე თანამედროვე დასავლური ცივილიზაციების ქვეყნებში.
რათქმაუნდა, ჩვენ არ ველით, რომ არაქრისტიანული სამყაროს მხრიდან ქრისტიანული სამყაროს მიღება ცალმხრივად უნდა გაუმჯობესდეს; პარალელურად ქრისტიანული სამყაროც უფრო უნდა გაიხსნას არაქრისტიანული სამყაროს მიმართ. სამწუხაროდ, ქრისტიანების უამრავი არაქრისტიანული მოქმედება ტოვებს შთაბეჭდილებას, თითქოს ამგვარი ქმედებები ქრისტიანობის მიერაა სანქცირებული. შესაბამისად, სხვა რელიგიების მიმდევართა საქციელიც ხშირად ამ რელიგიებს მიეწერება და ეს არავის ადარდებს. ამიტომ აუცილებელია განისაზღვროს თითოეული რელიგიის შინაარსი, გათავისუფლდეს ეს შინაარსი მორწმუნეთა ეგოისტური ჩარევისაგან. უღირს საქციელზე პასუხის მგებლობა მორწმუნეებს უნდა დაეკისროს და არა თავად რელიგიებს.
პასუხისმგებლობის ამგვარი დანაწილება, რაც ინტერრელიგიური დიალოგის ერთერთი მიზანია, იცავს საზოგადოებას ფობიებისაგან, რაც ძველი დროის გადმონაშთია და დღესაც ხელს უშლის მშვიდობიან და კეთილი განზრახვით წამოწყებულ ურთიერთთანამშრომლობას.
ინტერრელიგიური დიალოგის ერთ ერთი მთავარი მიზანი ადამიანის უფლებათა დაცვის უმნიშვნელოვანეს საკითხზე მოსაზრებათა შემუშავების მიღწევაა. ცნობილია, რომ დასავლური ცივილიზაცია ადამიანთა თანასწორობის, ცნობიერებისა და არსებობის თავისუფლების, სუსტთა დაცვის, სიყვარულისა და სამართლიანობის და კიდევ ბევრი სხვა ევანგელური პრინციპის შესაბამისად, ისევე როგორც ჰუმანიზმის იდეების ზეგავლენით (განსაკუთრებით განმანათლებლობის დროიდან) ნაბიჯნაბიჯ ავითარებს და მაღალ დონეზე აჰყავს ადამიანის უფლებათა დაცვის საქმე. სხვა ცივილიზაციებში ეს ასე არ არის, ზოგან ან ძალიან ნაკ ლებ ყურადღებას აქცევენ ადამი ანის უფლებებს, ან სულაც ისეთი კანონმდებლობა აქვთ, რომელიც დისკრიმინაციულია გარკვეული კატეგორიის (უმცირესობების, ქალების, ბავშვების, მონების და ა.შ.) ადამიანების მიმართ.
ზოგიერთებმა ისეთი მეტაფიზიკური სწავლებაც განავითარეს,რომლის თანახმადაც არსებული მდგომარეობა შეფასებულია როგორც ადამიანთა წყობის ზეციდან მონიჭებული მანდატის აღსრულება! როგორც ჩანს, ისეთი მდგომარეობის აღმოფხვრა, რომელიც ლეგალურს ხდის ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებათა ხელყოფას და გამყარებულია რელიგიური რწმენით, არ იქნება ადვილი.
მაგრამ, თუკი ჩვენ გვსურს ყველა ადამიანის ცხოვრების პირობები გავაუმჯობესოთ, მაშინ ინტერრელიგიური დიალოგის დღის წესრიგში ყველა ზემოთ მოყვანილი საკითხი უნდა გავითვალისწინოთ.
გვჯერა, რომ ადამიანის უფლებათა პატივისცემის მორალური ძალა, სქესის, ასაკის, რასის, რელიგიის, ასევე ეკონომიკური, განათლებისა და სხვა სტატუსის მიუხედავად იმდენად დიდია, რომ იგი დაძლევს დიდი ხნის მანძილზე არსებულ სულიერ სისუსტეებს, რომლებიც ნებას რთავენ სათავეში მყოფთ ყურადღება არ მიაქციონ ადამი ანის უფლებათა დარღვევას ან სულაც დააკანონონ იგი. სერი ოზული ძალისხმევაა საჭირო, რათა ამ საკითხთა განხილვაში ისინიც ჩაერთონ, ვინც ადამიანის უფლებებს პატივს არ სცემს.
მიუხედავად ამისა, იმედის მომცემია ის გარემოება, რომ ყველა საზოგადოებაში ყოველთვის არსებობენ პროგრესულად მოაზროვნენი, რომლებიც აცნობიერებენ ადამიანის უფლებების მნიშვნე ლობას და ყველაფერს აკეთებენ იმისათვის, რომ საზოგადოებამ მიიღოს და პატივი მიაგოს მას, ისეთ ცივილიზაციებშიც კი, სადაც ტრადიციულად არ არსებობს დადებითი დამოკიდებულება ადამიანის უფლებების მიმართ.
უნდა აღვნიშნოთ, რომ მსოფლიო საპატრიარქო და თურქეთში მის გარშემო არსებული ბერძნულ მართლმადიდებლური უმცირესობა ჯერ კიდევ არ სარგებლობენ სრული უფლებებით, იქნება ეს თურქეთის მხრიდან ეკუმენური საპატრიარქოს ლეგალური სტატუსის აღიარების პრობლემა, ჰალკის თეოლოგიური სკოლის აკრძალვა, საკუთრებასთან დაკავშირებული საკითხები თუ მრავალი სხვა. თუმცა ჩვენ ვაღიარებთ, რომ მრავალი რეფორმა გატარდა და მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა შიდა კანონმდებლობის ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოყვანის მიზნით. ჩვენ ყოველთვის მხარს ვუჭერდით თურქეთის ევროპისაკენ მიმავალ გზას და იმ ღონისძიებებს, რომლებიც ევროკავშირის სტანდარტებთან შესაბამისობისთვის განხორციელდა.
რელიგიათაშორისი დიალოგის შედეგად უკვე გადაიდგა ნაბიჯები ტოლერანტული გარემოს დამ კვიდრების, სხვადასხვა რელიგიების მშვიდობიანი თანაცხოვრების კულტივირების, ფანატიზმისა და ფობიებისაგან გათავისუფლების საქმეში. იმ პოლიტიკური შეხედულებების საწინააღმდეგოდ, რომლებიც კონფლიქტისა და დაპირისპირების სულს აღვივებენ, რაშიც მსხვერპლიც და მოძალადეც ერთნაირადაა ჩართული, ჩვენ ვცდილობთ ყველასათვის მიუხედავად ადამიანის რელიგი ური მიკუთვნებულობისა დავ თესოთ თანასწორი უფლებებისა და პასუხისმგებლობების მარცვა ლი მშვიდობიანი თანაცხოვრებისათვის. მშვიდობიანი მსოფლიოს შენება მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი, როდესაც გულისა და გონების გახსნას მოახერხებდა სხვისი განსხვავებულობის საკუთარი ღირებულებების თანასწორად მიღებას შეძლებს.
რელიგიათაშორისი დიალოგის კიდევ ერთი, არანაკლებ მნიშვნელოვანი მიზანი არსებობს ყოველ მორწმუნეს შეუძლია რწმენა და გონება იმით გაიმდიდროს,რომ მოვლენებს სხვა რელიგიის თვალსაზრისითაც შეხედოს. ასეთი გამოცდილება გვათავისუფლებს მიკერძოებულობისგან და საშუალებას გვაძლევს უკეთ გავიგოთ და გავიაზროთ საკუთარი რწმენა, ეს ზრდის ინტელექტს და ხშირად ჭეშმარიტების უფრო ღრმად შეცნობამდე და საღმრთო გამოცხადებასთან თანაზიარობის უფრო მაღალ ეტაპამდე მივყავართ.
მაგალითად, სიყვარული, როგორც უანგარო გრძნობა, და მათთვის თავგანწირვის უნარი, ვინც გიყვარს, ცნობიერების უმაღლესი საფეხურია, მაგრამ ბევრი მზად არ არის მიიღოს სიყვარულის გაღების ასეთი მაღალი ხარისხი. სწორედ ეს სიყვარული, რომელიც თავიდან მცირეოდენთა წილხვედრი იყო, გახდა კონკრეტული ქმედებების, პროგრამებისა და ინსტიტუტების დანერგვის საფუძველი, როგორიც არის, მაგალითად, ევროპის საბჭო, რომელიც ეხმარება სიღარიბეში მყოფთ, იცავს ადამიანის უფლებებს, რელიგიის თავისუფლებას და ა. შ., რაც შეუძლებელი და უტოპიური იქნებოდა რამდენიმე საუკუნის ან თუნდაც რამდენიმე წლის წინ. თუკი მოვინდომებთ, ბევრ რელიგიაში ვიპოვით სიკეთის ქმნის საფუძველს. ამ საფუძვლის ძიება დიალოგისათვის ძალიან ნაყოფიერი იქნება. რელიგიური წყაროები მრავალი ინტერპრეტაციისა და მიდგომის საშუალებას გვაძლევს. ამ მიდგომათაგან უნდა ავირჩიოთ ყველაზე შესაფერისი, ყველაზე მშვიდობიანი, რომელიც ყველაზე მეტად ითვალისწინებს ადამიანს და ზრდის მშვიდობას, სოლიდარობას, ალტრუიზმს და სიყვარულს. სასწორზე დადებისას ვალდებულნი ვართ კარგის ხარისხი გავზარდოთ, კი არ შევამციროთ. მოდით ყველამ ერთად ვიმუშაოთ და ხელი შევუწყოთ ამ ხარისხის ზრდას. ჩვენ ვალდებულნი ვართ ვემსახუროთ ღვთის მშვიდობისმყოფელ სიტყვას.
სწორედ ჩვენი საქმიანობა გვაბედვინებს მივმართოთ ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეას, განსაკუთრებით იმ ადამიანებს, რომელთა მოვალეობა ევროპის საზოგადოებაში მშვიდობის დანერგვაა: ძვირფასო მეგობრებო, გამოიყენეთ თქვენი პოლიტი კური შესაძლებლობები, რათა მსოფლიოში სიცოცხლისა და რელიგიის თავისუფლება აღადგინოთ. თანამედროვე სახელმწიფოთა მოქალაქეები არ უნდა იყვნენ შევიწროებულნი და დევნილნი, იგნორირებულნი და იზოლირებულნი, მათ არ უნდა დაკარგონ თავიანთი ეკლესიები და საკუთრება მხოლოდ იმიტომ, რომ განსხვავებული რელიგია აქვთ. ჩვენ გვჯერა, რომ ევროპის საბჭო არა მხოლოდ დაინტერესებულია ევროპის ქვეყნების წარმატებით, მისი მიზანია აგრეთვე იმ ცივილიზაციის დაცვა, რომელიც ევროპის შემადგენელი ნაწილია. რელიგიის თავისუფლება და ზოგადად ადამიანის უფლებები ამ ყველაფრის საფუძველია. რელიგიის თავისუფლებისა და ადამიანის უფლებათა შეზღუდვის თითოეული ფაქტი საფრთხეს უქმნის კაცობრიობას და ადამიანების იმედგაცრუების მიზეზი ხდება. ჩვენ დარწმუნებულნი ვართ, რომ თქვენი ძალისხმევით ყველაფერი უკეთესობისკენ შეიცვლება. როგორც წმინდა პავლე ამბობს, იმედი არასოდეს მიგვატოვებს.
წყარო: ჟურნალი “სოლიდარობა”2007 №2(11)
