ავტორი: იოანე კაზარიანი
რისი თქმა გვსურს ამით? ამით შემდეგის თქმა გვსურს: ხშირად, როდესაც საღვთისმეტყველო მსჯელობებს მივეცემით, მთავარს ვერ ვამჩნევთ: რაშია ღვთისმეტყველების მოწოდება? ღვთისმეტყველების მოწოდება – მსახურებაშია. ღვთისმეტყველების მოწოდება არის მსახურება. ღვთისმეტყველება უნდა ემსახუროს ხალხს, ეკლესიის საუკუნოვან/ეპოქალურ საჭიროებებს, უნდა ემსახუროს ადამიანებს. ღვთისმეტყველება უნდა აგებდეს ხიდებს თაობებს შორის, რომელთა შორის მენტალური და კულტურული განსხვავებაა, რამაც გარკვეული საღვთისმეტყველო ტრადიციები გამოიმუშავა. ღვთისმეტყველება მოწოდებულია, რომ თაობების ტრადიციებს შორის გზები გაკვალოს, ეპოქებს შორის ხიდები ააშენოს, წარსულის საღი შეფასება და მომავლის იმედი მოგვცეს. მუდამ და ყოველთვის, ღვთისმეტყველება უნდა გვთავაზობდეს ახალ იდეებს, ახალ კორექტივებს, სიძველე ახალი ეპოქის და ახალი მონაცემების კონტექსტში უნდა გაიაზროს ამა თუ იმ ბიბლიური მოვლენის ადეკვატური გაგებისთვის. ღვთისმეტყველება ხალხს, თანამედროვე ეკლესიას, თანამედროვეობის მოთხოვნილებებს უნდა ემსახუროს და არ აკონსერვებდეს დიდი ხნის წინათ წასული წინაპრების ტრადიციას. წინაპართა ტრადიციამ თავისი დადებითი როლი შეასრულა, პასუხობდა რა კონკრეტული დროისა და მენტალობის გამოწვევებს, მაგრამ ეს ეპოქალური ტრადიცია თანამედროვეობის (ან ყოველი ახალი ეპოქის) გამოწვევებს ვერ პასუხობს, რადგან ყოველ ეპოქალურ ახალ გამოწვევას სხვა სახე ან სხვა დატვირთვა აქვს. წინაპართა ტრადიცია მხოლოდ კი არ უნდა გადაეცემოდეს, არამედ უნდა ი–ვ–ს–ე–ბ–ო–დ–ე–ს, ანუ დაზუსტდეს, შესწორდეს, რადგან ამ ხილულ კოსმოსში ყველაფერი ცოცხლობს და მოძრაობს და არსებობს, რადგან კოსმოსის წყარო არის ღმერთი, რომელიც ცოცხალია: „ვინაიდან მასში ვცოცხლობთ, ვიძვრით და ვარსებობთ“ (საქმე. 17, 28). ამ ქვეყნად არაფერი დგას ადგილზე. კოსმოსი – მობილურია. თუ ღვთისმეტყველება ახალ განმარტებებს აღარ შემოგვთავაზებს წინა ტრადიციის დაზუსტების გარეშე, ის სამუზეომო არქივის რანგში გადავა, გახდება ვიტრინის ექსპონატი და შესაბამისად არ მოგვცემს არც ნაყოფს, არც სიცოცხლეს, არც პროგრესს. ასეთი ღვთისმეტყველება ჰგავს უსულო თოჯინას, რომლის დანახვითაც შეიძლება მხოლოდ ტკბებოდე, ერთობოდე, ეთამაშო და მეტი არაფერი, რადგან ის არ არის ცოცხალი, ის უგრძნობია, მასში არ არის ემოციები, არ არის განცდები, არ აქვს რეაქციები და შედეგად, ადამიანს მალევე ღლის. ასევეა ღვთისმეტყველებაც: თუ ის არ ვითარდება – ის არ ცოცხლობს, არ სუნთქავს, ის უგრძნობია ეპოქის გამოწვევების მიმართ, მაგრამ ამ ეპოქებს ხომ ჩვენ ვქმნით ჩვენი ემოციებით, გონებითა და ენერგიით. ღვთისმეტყველებას ქრისტიანები ვქმნით, როგორც ღვთის მოქმედებაზე და სამყაროს მოქმედებაზე რეაქციას. მაგრამ დაკონსერვებულ ღვთისმეტყველებას არ აქვს არც აზრი, არც სიცოცხლე, ასეთ ღვთისმეტყველებაზე ეგრევე შეიძლება ითქვას, რომ თანამედროვეობისა და მისი გამოწვევების დადგომისთანავე, იგი უმოქმედოა და უძლური. ასეთ ასეთ უმოქმედო „ღვთისმეტყველებას“ უკვე თავად ადამიანი ეთაყვანება და ემსახურება, როგორც კერპს და ეს არის ტიპიური კ–ე–რ–პ–თ–ა–ყ–ვ–ა–ნ–ი–ს–მ–ც–ე–მ–ლ–ო–ბ–ა. არადა, სულ სხვაგვარად უნდა იყოს: ადამიანი კი არ უნდა ეთაყვანებოდეს ღვთისმეტყველებას და ემსახურებოდეს მას, არამედ ღვთისმეტყველება უნდა ემსახურებოდეს ადამიანს, რამეთუ „შაბათი კაცისათვის შეიქმნა, და არა კაცი შაბათისათვის“ (მარკოზი. 2, 27). მაგრამ, სამწუხაროდ, ჩვენი დღევანდელი კონსერვატიული საღვთისმეტყველო ახლომხედველობა ვერ ანსხვავებს „მოვლენათა ჰორიზონტზე“ მოახლოებულ საფრთხეებს, რომელთაგან მრავალი ჩვენს საზოგადოებას უკვე კარს მოადგა. ეს ყოველივე კი იმიტომ, რომ წარსულით ვცხოვრობთ, ხოლო წარსულზე ოცნებები მომავალში განვითარების საშუალებას არ მოგვცემს.
თუ ღვთისმეტყველება აღარ ასრულებს ცოცხალ როლს, რომლისკენაც იმთავითვეა მოწოდებული, ის გადაგვარდება. თუ ღვთისმეტყველება თანამედროვეობის გამოწვევებს საღად ვერ აფასებს, ის, თანდათანობით ძლას კარგავს, ასეთი ღვთისმეტყველება – უნაყოფოა, რომელიც განვითარებას ვერ აძლევს მომავალი თაობის ახალგაზრდობას, რომელიც კოსმოლოგიასა და ანთროპოლოგიასთან დაკავშირებულ ჭკვიანურ და მნიშვნელოვან კითხვებს სვამს. მოდით, ეს მაგალითი გადავთარგმნოთ გენეტიკის ენაზე, რომელიც ესოდენ პოპულარულია თანამედროვე განათლებულ მოსახლეობაში. ასეთი ღვთისმეტყველება დროთა განმავლობაში ვერ მოგვცემს ნაყოფს, იგი „გენეტიკურად“ ვერ შეძლებს რეპლიკაციას და თავისი გენეტიკური ინფორმაციის განახლებას. ასეთი ღვთისმეტყველება გენეტიკურად არ არის მედეგი იმ გარემოში, რომელშიც უნდა განვითარებულიყო. ამგვარი ღვთისმეტყველება დროთა განმავლობაში წარმოშობს უფრო მეტ ფსევდო–გენს, რომლებიც ჯანსაღ მემკვიდრეობას და ძლიერ შთამომავლობას ვერ იძლევიან. ასეთი გენომი – საზარალოა. ასეთი გენეტიკური მემკვიდრეობა იქნება უძლური და საბოლოოდ შეწყდება. ასეთი ორგანიზმი კი (როგორც დიდი პროცენტული თანაფარდობით გენეტიკური შეცდომების მატარებელი) ვერ განვითარდება. ჩვენი ღვთისმეტყველების დნმ–ი არიან ჩვენი წმინდანი თუ არაწმინდანი წინაპრები, რომლებმაც გადმოგვცეს ის, რაც თავად შექმნეს. ერთ მსოფლიო კრებას მეორე ადასტურებდა და არა მხოლოდ ადასტურებდა, არამედ ავსებდა იმას, რაც სხვადახვა ეპოქალური მიზეზების გამო არ თქმულა წინა კრების მიერ (წინა კრების მრწამსის დადგენლიბებს აზუსტებდა). ეს სრულიად ჯანსაღი რეაქცია იყო. ეს მეტყველებს დროთა ეპოქებში მამათა მგრძნობელობასა და პროგრესულობაზე. მაგრამ, რას ვაკეთებთ დღეს ჩვენ? ჩვენ წმინდა მამების საპირისპიროს ვაკეთებთ. თუ წმინდა მამები თავიანთი დროის გამოწვევებს პასუხობდნენ და რჩევებს წარსულში კი არ ეძებდნენ, არამედ თავის იდეებსა და თავის განმარტებებსა და დოგმატურ დაზუსტებებს იძლეოდნენ (ანუ დოგმატებს კი არ ცვლიდნენ, არამედ აზუსტებდნენ), ჩვენ მათ იდეებს ვაკონსერვებთ. მამები უკან არ იხედებოდნენ, ისინი მათ წინაშე მდგარ პრობლემებს თავად წყვეტდნენ, არ აკონსერვებდნენ წინამორბედთა იდეებს, არამედ ამ იდეებსა და აზრებს ა–ც–ო–ც–ხ–ლ–ე–ბ–დ–ნ–ე–ნ და მომავალს გ–ა–დ–ა–ს–ც–ე–მ–დ–ნ–ე–ნ. სამწუხაროდ, ჩვენი ამ იდეებს ვაკონსერვებთ, მაშინ, როდესაც დღეს ეკლესიის წინაშე გაცილებით მეტი გამოწვევაა, ვიდრე ადრე, რადგან სამყარო გართულდა, ტექნოლოგიურად დაჭკვიანდა, დაიხვეწა და ადამიანმა გადაწყვიტა, რომ უღმერთოდაც შეძლებს ცხოვრებას და არსებობას. ღმერთი არ არის შურიანი ტირანი, ის თავისუფლებას გვაძლევს და ადამიანის, ღვთისმეტყველთა ბაგით ვპასუხობს, მაგრამ დღეს აღმოსავლეთში ღვთისმეტყველება დუმს და ამ დუმილით აკონსერვებს მამათა ტრადიციას, რომლებიც XXI საუკუნის პრობლემებზე პასუხს ვერ იძლევიან. ჩვენი დუმილი დღეს ნიშნავს, რომ ღმერთთან საუბრის სინერგიული უნარი არ გვაქვს – ეს არის სინერგიული გაუბედაობა.
ჯანსაღი და ადეკვატური საღვთისმეტყველო რეაქციის არარსებობა ორ რამეს წარმოშობს: 1) თანამედროვეობისადმი, თანამედროვეობის პრობლემებისადმი უგრძნობლობა (და გარკვეულ წილად უპასუხისმგებლობაც კი); 2) სეკულარული თანამედროვეობის მხრიდან სარწმუნოების მიმართ ასეთივე პასუხი (და უნდა ითქვას სრულიად სიმეტრიული და ადეკვატური), რომელიც საეკლესიო რეალობისადმი და მით უმეტეს ჩამორჩენილი ღვთისმეტყველებისადმი ყოველგვარ ინტერესს მოკლებულია. ეს არის გზა არსაითკენ. ეს არის – აპორია, და ეს აპორია აღმოსავლეთში ჩვენ თავად შევქმენით. ასეთი ღვთისმეტყველება კულტურებსა და თაობებს შორის უკვე ჩამონგრეული ხიდების ნგრევას ეხმარება. ჩვენ თვითონ არაფერს ვაკეთებთ (მცირეოდენი გამონაკლისის გარდა) და განვიკითხავთ მათ, ვინც საქმიანობს და საუბრობს თანამედროვე ევოლუციური ღვთისმეტყველების (ბიოლოგიურის თუ კოსმოსურის) პერსპეპქტივაში (შეად. მათე. 23, 13; ლუკა. 11, 52); ვაბეტონებთ შუა საუკუნეობრივ ტრადიციას და არ გვესმის, რომ ის მუშაობდა და მოქმედი იყო იმ ეპოქაში, რომლისთვისაც შექმნილი იყო და რომ დღეს ასეთ ღვთისმეტყველებას კოსმოლოგიაში, ბიოლოგიასა და სხვა დისციპლინებში ძალები ვერ ექნება. თუ მამები ბიოლოგიას ეხებოდნენ, იყენებდნენ ბუნებისმეტყველების იმ მონაცემებს, რომლებიც ხელთ ჰქონდათ. სხვა მონაცემები მათ არ გააჩნდათ. მაგალითად, წმ. იოანე ოქროპირს ნამდვილად მიაჩნდა, რომ ხელოვნება, ქალაქები და ა. შ. არის ადამიანების „ცოდვით დაცემის“ შედეგი და ადამიანის სიცოცხლეში ეს ბიოლოგიურმა „სიკვდილმა“ შემოიღო (РG 48, Col. 545); ასევე, მიაჩნდა, რომ „წყევლამდე მშობიარობის ტკივილები არ არსებობდა“, ბასილი დიდს კი მიაჩნდა, რომ „ბუზი არის ცხოველი, რომელიც ნეხვიდან იბადება“ (РG 30, Col. 468). იმავე წმ. იოანე ოქროპირის თანახმად, ბიოლოგიური „ხრწნა“ ადამიანის ცოდვის შედეგია (PG 60, Col. 530). და აი, ჩვენ ვსვამთ კითხვას: როგორ შეიძლება დღეს მსგავს ანტიკურ და შუასაუკუნეობრივ მონაცემებს ვეყრდნობოდეთ მათი საღვთისმეტყველო გააზრებისას? დღევანდელი ცოდნიდან გამომდინარე წმინდა მამები ბუნებისმეტყველებაში ცუდად ერკვეოდნენ (მაგრამ თავის დროისთვის კარგათ) და არ იცოდნენ, რომ „მშობიარობის ტკივილები“ ევოლუციური რეალობაა და ამ რეალობაში იყვნენ ჩვენი არაგონიერი ცხოველი წინაპრები და ცხოველები კი დღესაც ამავე რეალობაში არიან. ან როგორ შეგვიძლია დ–ა–რ–წ–მ–უ–ნ–ე–ბ–ი–თ ვისაუბროთ ანთროპოლოგიურ სფეროში მათი ცოდნის შესახებ და არ ხელახლა განვუმარტოთ მათი „ქრისტოლოგიის ბიოლოგიის“/ანთროპოლოგიური ცოდნა თანამედროვეობას? ჩვენ ვიცით, რომ „ხრწნას“ და „სიკვდილს“ (არა სულიერი გაგებით რათქმაუნდა, არამედ) არაფერი აქვს საერთო ადამიანის რომელიღაც „ცოდვით დაცემასთან“, არამედ განპირობებულია სუფთა ბიოლოგიური ევოლუციის მექანიზმებით, რომლებიც აბიოგენეზის შემდეგ წარმოიშვა. ანუ ჩვენს ვსაუბრბთ უშუალოდ ბიოლოგიურ ხრწნაზე და სიკვდილზე. ამიტომ, მამები არ უნდა გავაღმერთოღ და არც შეიძლება რომ გავაღმერთოთ და მათი ყოველი სიტყვა დოგმად არ უნდა მივიჩნიოთ. მითუმეტეს, რომ იმავე ბასილი დიდს აქვს ძალიან საინტერესო საბუნებისმეტყველო მოსაზრებები, – მაგალითად, სინათლის სიჩქარის შესახებ (PG.29, Col. 45), მაგრამ ეს იყო ინტუიციური ცოდნა და ეს ცოდნა ისე ზუსტად ვერ გადამოწმდებოდა, როგორც დღეს. თანამედროვე ბუნებისმეტყველება ბუნების ევოლუციის ფაქტის წინაშე გვაყენებს, რომლის უარყოფის მორალური უფლება არ გვაქვს, რადგან მთელი აკადემიური მეცნიერება, რომელიც ბიოლოგიასა და კოსმოლოგიას ეხება, ევოლუციის საფუძველზე დგას. მედიცინა ითვალისწინებს ბიოლოგიური ევოლუციას. წამლები, რომლებსაც ვიღებთ, აპრობირებული და შემოწმებულია ცხოველებზე ბიოლოგიური ევოლუციის შესახებ ჩვენი ცოდნის პერსპექტივაში, ჩვენი და ცხოველების იგივეობრივი ბიო–ქიმიის თვალსაზრისით. ჩვენი იმუნური სისტემა აწყობილია ჩვენი სხეულის ევოლუციური განვითარების წყობის და საუკუნეების (მილიონობით წლით) მანძილზე ვირუსებთან ბრძოლის ფონზე.
ჩვენი ღვთისმეტყველება მეცნიერების მიღწევებს უნდა შეეწყოს და ამის მორალური ვალდებულებაც აქვს. სამხრეთაფრიკელი მეცნიერის (კოსმოლოგი, თეორიული ფიზიკის პროფესორი) და თეოლოგი George F.R.Ellis-სი წერს: “ღვთისმეტყველის ამოცანაა, იპოვოს ტრადიციის ისეთი ინტერპრეტაცია, რომელიც ნდობას გამოიწვევს, რომლისთვისაც ყველა მიღებული ცოდნის – მათ შორის, ისტორიული და სამეცნიერო ცოდნის – ფასეულობა ცხადია“. ამ ფასეულობის გარეშე საღვთისმეტყველო ტრადიცია თანამედროვე განათლებულ საზოგადოებაში ნდობით და სერიოზულობით ვერ ისარგებლებს. გვსურს ასეთ ღვთისმეტყველება სამომავლო ნდობის გარეშე? ალბათ, არა და დამეთანხმებით კიდეც ამაში. ღვთისმეტყველება სწორ ორიენტირებზე უნდა განგვაწყობდეს, ადეკვატურ ვექტორს უნდა იძლეოდეს და თანამედროვე საზოგადოებას ალტერნატივებს უნდა აძლევდეს, უნდა მასთან ერთ ენაზე ესაუბროს, სულ მცირე, უნდა ეცადოს ამას. თავის დროზე, ზუსტად კაპადოკიელებმა (ბასილი და ორი გრიგოლი, და ამფილოქე იკონიელთან ერთად) და ალექსანდრიელებმა (ორიგენემ და კლიმენტმა) ეს გააკეთეს: მათ მოახდინეს ქრისტიანობის ადაპტაცია ბერძნული ფილოსოფიის ენასა და ტერმინოლოგიასთან და შეძლეს მაღალ განათლებულ ბერძნულ ელიტასთან მათ მაღალ ინტენელქტუალურ ენაზე საუბარი. და ეს – მშვენიერი იყო. ალექსანდრიელებმა გააგრძელეს ჯერ კიდევ ანტიკური ალექსანდრიის შესანიშნავი საღვთისმეტყველო ტრადიციები. ალექსანდრიაში ქრისტიანობამდელი წარმართი სოფისტები ღმერთების ნებას ალეგორიული გაგებით განმარტავდნენ (რათა მითები მათი თანამედროვეობის ნორმებთან და გაგებასთან შეეწყოთ), რაც შემდგომში უკვე ქრისტიანმა მოაზროვნეებმა აიტაცეს და უკვე სახარებისეული ღვთისმეტყველების ფარგლებში გაიმეორეს. ასე იბადება ალექსანდრიული ალეგორიული განმარტება. ამასთან, მნიშვნელობა არ აქვს, იყო ეს ბერძნული, იუდაური თუ ქრისტიანული ჰერმენევტიკა, ის ალეგორიული იყო. პირველი ეკლესიის დაბადების პერიოდში, ყველაზე ცნობილი მოციქული – პავლე – ქრისტიანობას ბერძენი წარმათებისთვის გასაგები კატეგორიებით ხსნიდა, იყენებდა რა მათი მდიდარი ფილოსოფიური მემკვიდრეობის აზრსა და ტერმინებს; ერთის მხრივ, ციტირებდა ეპიმენდეს, არატე კილიკიელს, არისტოტელეს და სხვ. მეორეს მხრივ, თავის სახარებისეულ კერიგმაში ფართოდ იყენებდა ძველი ებრაელი ბრძენების ზეპირ თალმუდურ მემკვიდრეობას. პავლე თავისი დროის ტერმინებით საუბრობდა, ეყრდნობოდა წინამორბედ ტრადიციას, თუმცა სრულყოფდა მას. პავლე არ იდგა ადგილზე, არამედ თამამად სთავაზობდა ძველი აღთქმის ჭეშმარიტებების ახალ გააზრებას.
მაშ, რა გვჭირს დღეს? რატომ ვერ ვართ ჩვენი წინაპრების ღირსეული მიმბაძველები? რატომ ვკომპლექსდებით და ვიკეტებით წარსულში? რა გვიშლის ხელს, რომ გავიაზროთ წინამორბედი ტრადიციები და ახლებურად გავიაზროთ ისინი? დღეს, ჩვენ ამაში ხელს გვიშლის „ქრისტეში ღმერთის“ ან „ღვთაებრიობის დაკარგვის“ შუა საუკუნეების ფობიების აჩრდილი. შუა საუკუნეების საღვთისმეტყველო გადმონაშთების ეს აჩრდილი ჩვენს საღვთისმეტყველო აზრს პროგრესს არ აძლევს. ჩვენ „ძე კაცისაში“ „ღვთის ძის“ დაკარგვის გვეშინია. ხშირად ვამბობთ, რომ თავისუფალნი ვართ, მაგრამ სად არის ეს აზრის თავისუფლება? სად არის ეს საღვთისმეტყველო თავისუფლება? სად არის ბიბლეისტიკის თავისუფლება? სად არის ეს საღვთისმეტყველო პროგრესი (?), როდესაც მზარდი სამეცნიერო აზრის ფონზე ყველა პოზიცია დავთმეთ და კითხვის დამსმელთ ადეკვატურ პასუხს ვერ ვცემთ. ჩვენ ხომ უნდა „მზად ვიყავით, რომ თვინიერად და მოწიწებით მიუგოთ ყველას, ვინცა გთხოვს ჩვენი სასოების ახსნას“ (1 პეტრ. 3, 15). ხოლო იმისათვის, რომ მზად ვიყოთ, თანამედროვე სამყაროს კატეგორიებში აზროვნება მაინც უნდა შეგვეძლოს, ანუ ისე აზროვნება, როგორც თანამედროვე განათლებული სამყარო აზროვნებს. სამყაროს გაგების გარეშე, თანამედროვე სამყაროს გაგების მცდელობის გარეშე, ღვთისმეტყველებას არ აქვს იმის შანსი, რომ მას მოუსმენენ. საღვთისმეტყველო დუალიზმი ვერ გვიშველის: ვერ მივიღებთ ევოლუციას და იმავდროულად ვერ დავრჩებით შუა საუკუნეების საღვთისმეტყველებო პერსპექტივაში კოსმოლოგიისა და ბიოლოგიის (ჰამარტოლოგიის) კუთხით. ვერ ვემსახურებით ღმერთსა და მამონას (მათე. 6, 24). ვინ არის დღეს მზად, რომ (საღვთისმეტყველო გააზრების პერსპექტივაში) პასუხი გასცეს ბიოლოგებს ადამიანის წარმომავლობისა და განვითარების თაობაზე ან ვინ არის მზად, ფიზიკოსებს გასცეს საღვთისმეტყველო პასუხი კოსმოსური ინფლაციისა და სინგულარობის საკითხში? ვის შეუძლია ეს პასუხები გასცეს მეცნიერებით დაინტერესებულ ადამიანს, რომლისთვისაც ეს პასუხები მნიშვნელოვანია (უკვე მხოლოდ იმიტომ, რომ მას სურს ცხოვრება რ–ე–ა–ლ–უ-რ და არა შუა საუკუნეების იდეებით წარმოქმნილ სამყაროში)?
თანამედროვე ღვთისმეტყველება მორალურად ვალდებულია შეიმუშაოს გარკვეული წესები, რომლებიც ადამიანს დაეხმარებოდნენ მეცნიერების მიღწევებთან სწორ ურთიერთქმედებაში. მსგავსი წესების შექმნით მორწმუნე ადამიანს შესაძლებლობას მივცემთ, რომ ფართო სპექტრში იაზროვნოს. ეს ადამიანს მისცემს სტიმულს, რომ შეიმეცნოს ეს სამყარო მისი კოსმოსური სილამაზის მთელი გამოვლინებებითა და სისავსით. პირველ რიგში, ეს იქნება საინტერესო თავად მეცნიერებისთვის, რომლებიც რწმენისკენ არიან მიდრეკილნი. ასეთი წესების შექმნით, ადამიანი ამ წესებით არ შემოიფარგლება. პირიქით, ის შეიმეცნებს თავისი აზროვნების თავისუფლებას, რაც იმანენტურია ადამიანისთვის, როგორც „άνθρωπος“-სთვის, რომელიც ამ სამყაროსა და მის ღვთაებრივ წყაროს ეძებს და შეიმეცნებს. ამგვარი „სამართალს დამორჩილება – არ არის თავისუფლების შეზღუდვა, არამედ – მისი პირობაა“, რასაც კარგად აღნიშნავს პაპი ბენედიქტე XVI. თავისუფლად მოაზროვნე ადამიანი იქნება ჭეშმარიტად თავისუფალი და არა წარსულის ხილვებში ჩაკეტილი. წარსული არ უნდა დაგვსდევდეს, როგორც შუა საუკუნეების გადმონაშთი ფობიების აჩრდილი. შუა საუკუნეების ღვთისმეტყველებას პატივს უნდა ვცემდეთ, მაგრამ უნდა ვიაროთ წინ. მადლობა მამებს მათი გმირობისა და წარსულის საღვთისმეტყველო მიღწევებისთვის, მაგრამ ისინი ჩვენთვის უნდა იყვნენ ამ მიღწევების შემდგომი განვითარების საფუძველი და სტიმული. ზუსტად ამით დავამტკიცებთ, რომ ჩვენ მათი საქმის ღირსეული გამგრძელებლები ვართ. როდესაც ხშირად „2000 წლიან ქრისტიანულ ღვთისმეტყველებაზე“ ვსაუბრობთ, პარალელურად არც უნდა დავივიწყოთ, რომ ეს ღვთისმეტყველება ადგილზე ა–რ ი–დ–გ–ა და სტაგნაციას ა–რ გ–ა–ნ–ი–ც–დ–ი–დ–ა, არამედ იყო მ–ო–ბ–ი–ლ–უ–რ–ი.
ქართველი ერი – არამრავალრიცხოვანია, ჩვენი ქვეყანა – პატარაა, გეოგრაფიული „იმპერიებს“ შორის ვართ და იმისათვის, რომ ამ სასტიკ და ინტელექტუალური კონკურენციით სავსე სამყაროში გადავრჩეთ, თავისუფალი აზროვნება გვჭირდება. ყოველთვის ვიბრძოდით ჩვენი დამოუკიდებლობისთვის და რა არის დამოუკიდებლობა? პირველ რიგში, ეს არის თ–ა–ვ–ი–ს–უ–ფ–ლ–ა–დ ა–ზ–რ–ო–ვ–ნ–ე–ბ–ი–ს უფლება. ამის გარეშე წინსვლის შესაძლებლობა არ გვექნება. ევოლუცია სახეობისა/სახეობათა და კოსმოსის მამოძრავებელია. ბიოლოგიური ევოლუცია და ბუნებრივი გადარჩევა არ დასრულებულა. ეს გადარჩევა უფრო ინტელექტუალურ დონეზე გადავიდა, მოდუსი შეიცვალა, მაგრამ ის არსებობს, დარჩა და ყოველთვის იქნება, სანამ ადამიანი არსებობს, როგორც მოაზროვნე და გონიერი ცხოველი, როგორც – Homo-sapiens. უნდა გავუძლოთ ხისტ კონკურენციას ამ სამყაროთა და ცივილიზაციათა ბრძოლაში. ჩვენი საღვთისმეტყველო აზრი ჩვენი ერის განვითარებაში დადებით წვლილს შეიტანს (ისევე, როგორც ყოველთვის ქრისტიანთა ისტორიის მანძილზე შეჰქონდა თავისი დადებითი აქცენტები). განათლებული ევროპის ისტორიაში საღვთისმეტყველო აზრმა ძალიან მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა, ის გახდა მეცნიერების მამოძრავებელი, რადგან კოპერნიკი, გალილეო, კეპლერი და სხვა მრავალი კოსმოსური წესრიგის შემეცნებაში ცდილობდნენ მისი ღვთაებრივი წარმომავლობის დასაბუთებას (theologia naturalis). ამგვარად, ღვთისმეტყველება, გარკვეულ წილად, მეცნიერული აზრის მამოძრავებელი იყო. თუ თავი განათლებული ევროპის ნაწილად მიგვაჩნია, მორალურად ვართ ვალდებულნი, ჩვენი დაკონსერვებული ღვთისმეტყველების რეანიმაცია მოვახდინოთ. კაცობრიობამ უკვე კოსმოსის ათვისება დაიწყო და ორბიტალურ საეობად იქცა, მომავალში კი პლანეტათ შორის სახეობად იქცევა. კაცობრიობის მომავალი პოსტ–ჰუმანისტურ პერსპექტივას უკავშირდება, იგი არ მოიაზრება კიბერნეტიკის გარეშე და მომავალში ამ ყველაფრის საღვთისმეტყველო გააზრება მოგვიწევს. მაგრამ, ვინ იზამს ამას? ვინ დაეხმარება ერს იმის გაგებაში, თუ როგორ შევაფასოთ სწორად და ადეკვატურად ცვალებადი კაცობრიობის სიცოცხლეში არსებული მოვლენები? მაშ, მოდით, ღვთისმეტყველებიდან ავიღოთ ყველაფერი საუკეთესო, რაც მან შექმნა. ერისთვის ყოველთვის არის აუცილებელი თავისუფალი აზრი, საჭიროა თავისუფალი საღვთისმეტყველო აზრი, თავად მომავალი კი მისგან ყველაფერს ზედმეტს გაცხრილავს და ყველა აუცილებელ ელემენტს დატოვებს. მომავალი ისტორიის რეცეფცია, მოლეკულარული ევოლუციის მსგავსად, თავად გაცხრილავს არასაჭირო „გენებს“ ამ ღვთისმეტყველებაში და შეინარჩუნებს მხოლოდ იმათ, რომლებიც კონკურენციის ამ ხისტ სამყაროში მდგრადი აღმოჩნდება.
არ არის საჭირო იმის თქმა, რომ ჩვენი ღვთისმეტყველება ჩვენი „ხუცესების“/“სტარეცების“ სულიერ ნაყოფში ჩანს. ჯერ ერთი, ხუცესების სულიერი ზრდის საფუძველს წარმოადგენს არა შუა საუკუნეების ღვთისმეტყველება, არამედ მათი პირადი სახარებისეული ღვაწლი; მეორე, ეს ხუცესები ძალიან მცირერიცხოვნები არიან, ქრისტემ კი მ–თ–ე–ლ ს–ა–მ–ყ–ა–რ–ო–შ–ი ქადაგებისკენ მოუწოდა ყ–ვ–ე–ლ–ა–ს და ეს იყო მაცხოვრის უკანასკნელი მიწიერი სურვილი (მათე. 28, 19-20). როგორ ვუქადაგოთ თანამედროვე სამყაროს V ან XIV საუკუნის ღვთისმეტყველება (კოსმოლოგიისა ან ანთროპოლოგიის დარგში)? ასეთი ღვთისმეტყველება არაკონკურენტული, არასაინტერესო, მოსაწყენია. ასეთი ღვთისმეტყველება სტაგნაციაში იმყოფება და ვეღარ ასრულებს საჭირო როლს მასიური ქრისტიანობისთვის. ასეთი ღვთისმეტყველება არ არის მასიური, არამედ იგი „რჩეულთათვისაა“. ქრისტე (მათე. 28, 19-20) მოგვიწოდებს ზუსტადაც მასიური და არა არჩევითი ქრისტიანობისკენ. ამგვარად, დაკონსერვებული ღვთისმეტყველება (რომელსაც მორწმუნეთა მცირე წრე აღიარებს) მთელი სამყაროსკენ მიმართული ქრისტეს ქადაგების თვალსაზრისით ვეღარ იქნება გაგებული. ამიტომ, „ჩვენი ხუცესების ნაყოფზე“ საუბარი – არაფრის მთქმელია მასიური ქრისტიანობის გაგებით. ქრისტე – ყველასათვის მოკვდა.
თანამედროვე სამყაროს მისთვის გასაგებ ენაზე უნდა ესაუბრო. ბოლოს, გვსურს კიდევ ერთხელ გავუსვათ ხაზი: არავინ, ვისაც კი აქვს საღი გონება და ანალიტიკური აზროვნება, არ გააიდეალებს ძველი დროის წმინდა მამებს და მათ ყოველ სიტყვას დოგმატად არ მიიჩნევს. ჩვენ მათდამი მადლიერნი ვართ, ვიღებთ ტრადიციას, ვაზუსტებთ მის ფარგლებს ჩვენი თანამედროვე ეპოქის გამოწვევების ფონზე და გადავცემთ მას შემდეგ თაობებს. არ უნდა ვიყოთ იდეალისტები, უნდა ვიყოთ რ–ე–ა–ლ–ი–ს–ტ–ე–ბ–ი, უნდა გვესმოდეს, რომ ახლანდელ თაობასა და საქმის არსებულ ვითარებაზე გვაწევს პასუხისმგებლობა, რაც ნაყოფს მომავლში გამოიღებს, თუ სწორად ვისარგებლებთ ჩვენი თავისუფლებით, რომელიც, როგორც ნიჭი, ღმერთმა მოგვცა და ეს ნიჭი „ტალანტივით“ მიწაში არ უნდა ჩავრგოთ, როგორც ეს ცნობილ სახარებისეულ იგავშია, არამედ ამ ნიჭს/“ტალანტს“ ღვთაებრივ შთაგონეაში რეპლიცირების შესაძლებობა უნდა მივცეთ. ღვთისმეტყველება იდეალისტული კი არა, რეალისტური უნდა იყოს, რადგან ვცხოვრობთ რეალური დროის რეჟიმში (და არა წარსულის, რადგან წარსულით ცხოვრება მომავლის არ ქონას ნიშნავს) და არა იდეალისტური დროის რეჟიმში. იდეალ(ისტ)ური „დრო“ (უფრო ზუსტად, კი უდროობა) გველის ცათა სასუფევლის ესქატოლოგიურ პერსპექტივაში, სადაც ღმერთი „ყველაფერი იყოს ყოველში“ (1 კორ. 15, 28).
ამიტომ, ღვთისმეტყველება უნდა ემსახუროს ხალხს და არა ხალხი ღვთისმეტყველებას, რადგან ხალხია – ეკლესია, შესაბამისად, ღვთისმეტყველება ემსახურება ეკლესიას, ანუ ხალხს, რომლისთვისაც ჯვარს ეცვა ქრისტე.
